آمالگام دندانپزشکی ماده ای فلزی و مقاوم است که از ترکیب جیوه با فلزات دیگر ساخته شده و سال هاست برای پر کردن پوسیدگی های دندان استفاده می شود. این ماده به دلیل دوام بالا و هزینه مناسب، گزینه ای محبوب برای درمان به شمار می رود، اما ظاهر آن ممکن است برای برخی افراد نامطلوب باشد.
در ادامه در مورد مراحل پر کردن دندان با مواد سیاه، مزایا، معایب و نکات مهم درباره این روش خواهیم پرداخت.
آمالگام چیست؟
آمالگام دندانپزشکی یک آلیاژ فلزی است که معمولا از ترکیب جیوه با فلزات دیگر مانند نقره، قلع و مس تشکیل شده است. این ماده به دلیل مقاومت بالا، دوام طولانی و هزینه مقرون به صرفه، سال هاست که در پر کردن دندان ها استفاده می شود.
مراحل پر کردن دندان با آمالگام چگونه است؟
پرکردن دندان با آمالگام شامل چند مرحله مهم و دقیق است که هر کدام نقش کلیدی در موفقیت درمان دارند. ترمیم دندان با آمالگام از تشخیص و ارزیابی دندان گرفته تا قرار دادن مواد آمالگام در دندان باید با دقت کامل انجام شود تا ساختار مقاوم و پایدار آن حفظ شود. در ادامه قدم به قدم مراحل این روش را شرح می دهیم:
۱. معاینه و ارزیابی دندان
دندانپزشک دندان را از نظر پوسیدگی با استفاده از عکس رادیولوژی ارزیابی می کند. تشخیص محل دقیق آسیب دندان باعث می شود دندانپزشک با آگاهی کامل، اقدام به شروع درمان کند.
۲. برداشتن پوسیدگی دندان
برای کاهش درد و ناراحتی بیمار، ناحیه درمان با بی حس می کند. با استفاده از ابزارهای مخصوص، بافت پوسیده و آسیب دیده دندان دندان به طور کامل حذف می شود تا دندان آماده پر شدن باشد.
۳. آماده سازی حفره
حفره ایجاد شده پس از برداشتن پوسیدگی کاملا تمیز و خشک می شود تا سطح مناسبی برای قرار دادن آمالگام فراهم شود.
بیشتر بخوانید: بهترین مواد پرکردن دندان کدام است؟
۴. قرار دادن آمالگام
آمالگام به صورت خمیری درون حفره قرار گرفته و توسط دندانپزشک به شکل مناسب فرم داده می شود.
۵. سفت شدن مواد
آمالگام به سرعت سفت می شود و در جای خود محکم باقی می ماند تا عملکرد طبیعی دندان حفظ شود.
مزایای استفاده از آمالگام؛ داشتن دندان هایی مقاوم
مزایای متعدد آمالگام باعث شده این ماده همچنان به عنوان یکی از گزینه های مطمئن و اقتصادی برای پر کردن دندان های پوسیده در دندانپزشکی کاربرد گسترده ای داشته باشد:
- دوام و مقاومت بالا: آمالگام بسیار مقاوم در برابر فشارهای جویدن است و معمولا سال ها بدون آسیب می ماند.
- قیمت مناسب: نسبت به مواد پر کننده همرنگ دندان مانند کامپوزیت، هزینه کمتری دارد و اقتصادی تر است.
- مقاومت در برابر رطوبت: آمالگام نسبت به رطوبت محیط دندان حساسیت کمتری دارد و در شرایط دشوار بهتر عمل می کند.
- طول عمر طولانی: آمالگام معمولا عمر مفید طولانی تری نسبت به بسیاری از مواد پر کننده دیگر دارد و نیاز به ترمیم مکرر ندارد.
- پوشش کامل حفره: آمالگام با قالب گیری دقیق، فضای حفره را کامل پر می کند؛ بدین ترتیب باعث جلوگیری از نفوذ باکتری ها می شود.
- مقاومت در برابر رطوبت: آمالگام نسبت به رطوبت محیط دندان حساسیت کمتری دارد و در شرایط دشوار بهتر عمل می کند.
- عدم نیاز به آماده سازی خاص: آمالگام نیازی به شرایط بسیار خشک و خاصی مانند کامپوزیت ندارد؛ بنابراین در هر شرایطی قابل ساخت و کنترل است.
آیا پر کردن دندان با مواد سیاه معایبی نیز دارد؟
ترمیم دندان با آمالگام، علاوه بر مزیت هایی که دارد، دارای معایبی نیز است. این معایب؛ عبارت اند از:
- عدم ظاهر زیبا: رنگ نقره ای آمالگام برای دندان هایی جلویی مناسب نیست و ظاهر دندان هایتان را ناخوشایند می کند.
- وجود جیوه در مواد: جیوه موجود در آمالگام ممکن است نگرانی هایی درباره سلامتی ایجاد کند، هرچند سازمان های بهداشتی جهانی آن را در دوزهای معمول بی خطر می دانند.
- عدم چسبندگی به دندان: آمالگام به دندان نمی چسبد و برای نگهداری به شکل و ساختار مناسب حفره نیاز دارد.
- تغییر رنگ دندان: ممکن است در طول زمان باعث تغییر رنگ دندان های مجاور شود.
- محدودیت سنی: استفاده از آمالگام در ترمیم دندان پوسیده با محدودیت سنی رو به رو است و نمی توان از آن برای کودکان زیر ۶ سال استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: پر کردن دندان با کامپوزیت یا مواد همرنگ دندان
آیا وجود جیوه در آمالگام خطرناک است؟
جیوه به صورت ترکیب شیمیایی با فلزات دیگر در آمالگام به کار می رود و در این حالت به شکل پایدار و غیر قابل آزادسازی سریع است. سازمان های معتبر جهانی مانند سازمان بهداشت جهانی و انجمن دندانپزشکی آمریکا اعلام کرده اند که استفاده از آمالگام در شرایط استاندارد ایمن است و خطر جدی برای سلامت انسان ندارد. البته استفاده از آن برای موارد حساس ممنوع است.
پر کردن دندان با آمالگام برای چه افرادی ممنوع است؟
با وجود ایمن بودن آمالگام برای بسیاری از افراد، در برخی از شرایط خاص بهتر است از این ماده استفاده نشود یا با احتیاط انجام شود. گروه هایی که کاندید مناسبی برای استفاده از آمالگام نیستند؛ عبارت اند از:
زنان باردار: به دلیل احتمال جذب جیوه در بدن و تاثیرات احتمالی روی جنین.
کودکان خردسال زیر ۶ سال: حساسیت سیستم در حال رشد عصبی کودکان نسبت به جیوه
افرادی با حساسیت به جیوه یا فلزات سنگین: در صورت سابقه حساسیت، استفاده از مواد نقره ای باید تحت نظر پزشک انجام شود تا منجر به خونریزی یا درد و تحریک نشود.
بیماران با نارسایی کلیوی شدید: جیوه از طریق کلیه ها دفع می شود و برای بیماران کلیوی خطرناک است.
افرادی که قصد خارج سازی آمالگام قدیمی دارند: در فرآیند برداشت آمالگام، بخار جیوه آزاد می شود؛ بنابراین باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مجرب انجام شود.
در این شرایط باید از مواد جایگزین مانند کامپوزیت های همرنگ دندان استفاده شود تا ایمنی بیمار کاملا حفظ گردد.
هزینه پر کردن دندان با آمالگام چقدر است؟
هزینه پر کردن دندان با آمالگام در ایران به عوامل مختلفی بستگی دارد. به طور میانگین قیمت آن بین ۵ تا ۶.۵ میلیون تومان برای هر دندان متغیر است. عوامل تاثیرگذار در قیمت؛ عبارت اند از:
- میزان پوسیدگی و عمق حفره دندان
- تعداد سطوح آسیب دیده
- موقعیت دندان
- تخصص دندانپزشک
- محل کلینیک
- مراکز خصوصی یا دولتی بودن آن
بیشتر بخوانید: جدول + هزینه پر کردن دندان
در مقایسه با کامپوزیت، آمالگام معمولا گزینه ای مقرون به صرفه تر است و به همین دلیل در درمان های بیمه ای یا دندان های خلفی مورد استفاده قرار می گیرد.
پر کردن دندان با کامپوزیت بهتره یا آمالگام؟ مقایسه جدولی
| ویژگی ها | آمالگام | کامپوزیت |
| ظاهر | نقره ای، فلزی و قابل مشاهذه | همرنگ دندان و بسیار طبیعی |
| دوام و مقاومت | بسیار مقاوم، مناسب برای دندان های عقب | مقاومت کمتر نسبت به آمالگام، حساس به فشار فشار زیاد |
| طول عمر | ۱۰ تا ۱۵ سال | ۵ تا ۷ سال |
| زمان انجام درمان | سریع و ساده | نیاز به زمان و دقت بیشتر |
| حساسیت به طوبت | کمتر حساس | بسیار حساس به رطوبت در حین کار |
| چسبندگی به دندان | به دندان نمی چسبد، فقط درون حفره جای می گیرد | به دندان می چسبد و پیوند شیمیایی ایجاد می کند. |
| مناسب برای دندان های | عقب | دندان های جلویی و قابل مشاهده |
| احتمال ایجاد ترک در دندان | به دلیل انبساط حرارتی ممکن است ترک ایجاد شود | در صورت فشار زیاد |
مراقبت های بعد از پر کردن دندان با آمالگام؛ راز ماندگاری بالا
رعایت نکات مراقبتی پس از پر کردن دندان با آمالگام باعث افزایش دوام ترمیم و جلوگیری از مشکلات احتمالی می شود:
- تا ۲۴ ساعت از جویدن با دندان پر شده خودداری کنید.
- از خوردن غذاهای سفت و چسبناک در روز اول خودداری کنید.
- ممکن است حساسیت به گرما یا سرما تا چند روز طبیعی باشد.
- در صورت درد شدید، به دندانپزشک مراجعه کنید.
- رعایت بهداشت دهان و دندان را ادامه دهید.
- از دندان قروچه یا فشار زیاد روی دندان پر شده خودداری کنید.
بیشتر بخوانید: آیا پر کردن دندان عقل امکان دارد؟
با رعایت این نکات، مواد سیاه یا آمالگام سال ها بدون مشکل در دهان باقی می ماند و عملکرد مطلوبی دارد.
سوالات متداول
آیا آمالگام حاوی جیوه است و خطرناک است؟
بله، اما به شکل ترکیب پایدار با فلزات دیگر است و در شرایط معمول بی خطر شناخته می شود.
تا چند سال بعد از پر کردن دندان نباید غذا خورد؟
حداقل تا ۲ الی ۴ ساعت نباید مواد غذایی بخورید و تا ۲۴ ساعت بهتر است از سمت دیگر دهان استفاده شود.
طول عمر آمالگام چقدر است؟
معمولا بین ۱۰ تا ۱۵ سال یا بیشتر، بسته به رعایت بهداشت و شرایط دندان.
آمالگام برای چه دندان هایی مناسب است؟
به دلیل مقاومت بالا، برای دندان های عقبی مناسب تر است.
نتیجه گیری: دستیابی به دندان های مقاوم و مستحکم با مواد آمالگام
پر کردن دندان با آمالگام روشی بادوام و مقرون به صرفه برای ترمیم پوسیدگی های دندان، به ویژه در نواحی عقبی دهان است. با وجود ظاهر فلزی، این روش همچنان گزینه ای مطمئن و کاربردی در دندانپزشکی به شمار می رود.
رعایت بهداشت و مراقبت پس از درمان، نقش مهمی در ماندگاری آن دارد. برای مشاوره و درمان تخصصی با بهترین مواد، می توانید با دکتر سیمین برنگی، دندانپزشک زیبایی و درمانی تماس بگیرید.
